Spór o prawa do wzoru choinki między producentem  odświeżacza powietrza, tzw. małego drzewka „Wunder – Baum”, a firmą Balenciaga, której breloczek do złudzenia przypomina znaną zawieszkę zapachową do samochodowych wnętrz. 

Zbliżają się Święta Bożego Narodzenia i kształt sosny kojarzy się głównie z tym radosnym okresem. Jednak to wzoru o charakterystycznym kształcie drzewka dotyczy spór pomiędzy francuskim domem mody Balenciaga a właścicielami kultowych odświeżaczy powietrza tzw. little trees albo Wunder – Baum.

Źródło: http://heartheartseason.blogspot.com/2011/12/smells-like-christmas-spirit.html

We wrześniu 2018 r. marka Balenciaga zaczęła oferować w obrocie m.in. na swojej stronie internetowej breloczki w kształcie choinki. Ten kształt jest niemal identyczny jak ww. odświeżacza powietrza:

Źródło: www.balenciaga.com

Jednak francuski koncern nigdy nie zwrócił się do posiadaczy praw z rejestracji wzoru odświeżacza o udostępnienie im licencji na jego używanie. Wskutek tego 10 października 2018 r. Car-Freshner Corporation i Julius SämannLTD. wnieśli pozew przeciwko Balenciaga America, INC. do Sądu Okręgowego w Nowym Jorku oparty na naruszeniu ich praw do znaków towarowych i wzorów przemysłowych oraz dopuszczeniu się czynu nieuczciwej konkurencji (sygnatura: 1: 18-cv-09629 (SDNY)).

(Na zdjęciu w górnym rzędzie odświeżacze Car- Freshner, a poniżej breloczki Balenciaga)

Źródło: https://www.scribd.com/document/391242049/Car-Freshener-v-Balenciaga-Complaint

Car-Freshner domagają się m.in. zakazania firmie Balenciaga dalszego wprowadzania do obrotu tych towarów i zwrotu zysków, jakie ta firma uzyskała ze sprzedaży breloczków.

HISTORIA DRZEWEK “LITTLE TREES” (WUNDER – BAUM)

Car-Freshner wskazali, że odświeżacze powietrza o charakterystycznym kształcie drzewka były produkowane jeszcze 1952 r., kiedy to wzór tego papierowego wytworu wraz z techniką jego produkcji został opracowany przez doktora J. Sämann. W latach 90. odświeżacze stały się kultowe, pojawiając się w licznych filmach, serialach i teledyskach.

Drzewka o tym kształcie przez te lata były oferowane w obrocie i szeroko promowane w mediach również w połączeniu z wieloma dodatkowymi towarami, jak np. koszulki, breloczki czy magnesy. Wskutek tych działań odbiorcy nie tylko postrzegają te towary jako wysokiej jakości, ale przede wszystkim łączą ten wzór z ww. firmą.

Źródło: https://www.scribd.com/document/391242049/Car-Freshener-v-Balenciaga-Complaint

PRAWA Z ZAREJESTROWANEGO WZORU PRZEMYSŁOWEGO

Przypomnieć należy, że to uprawnionemu do znaku towarowego albo podmiotowi posiadającemu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego (lub niezarejestrowanego wzoru przemysłowego, o którym szczegółowo pisaliśmy tutaj: https://fashionbusiness.pl/czy-zara-podrobila-projekty-spodni-diesel-i-sandalow-marni-jak-chronic-wzory/) przysługują wyłączne prawa do jego używania w sposób zarobkowy lub zawodowy i zakazania używania wzoru wszystkim, którzy nie uzyskali na to jego zgody.

Coraz częściej firmy z branży modowej podejmują współpracę z markami spoza tego rynku.  Zwracamy uwagę, że kształt (a dodatkowo charakterystyczny kolor) breloczków może wprowadzać w błąd odbiorców, którzy mogą odnieść mylne przekonanie, iż Balenciaga współpracuje z właścicielami wzorów Wunder – Baum. Zwłaszcza, że w przeszłości licencje na te produkty uzyskała m.in. firma Nestle czy Kia Motors.

(po lewej produkty, na które udzielono licencji, po prawej wzór Balenciaga)

Źródło: https://www.scribd.com/document/391242049/Car-Freshener-v-Balenciaga-Complaint

CZY ODŚWIEŻACZ I BRELOCZEK TO WYTWORY PODOBNE?

Na gruncie powyższej sprawy warto pochylić się nad zagadnieniem, czy skoro pierwowzór „drzewka” jest odświeżaczem powietrza, a jego kopia ma postać breloczka, to czy doszło do naruszenia praw do tego pierwszego wzoru?

CZYM JEST WZÓR PRZEMYSŁOWY?

Wzór przemysłowy to nowa, zewnętrzna postać określonego produktu. Na jego postać, czyli widoczne w zgłoszeniu zewnętrzne cechy produktu, składają się w szczególności: cechy linii, konturów, kształty, kolorystyka, faktura lub materiał wytworu lub ornamentacja (tzw. cechy wzornicze). Może to być każdy produkt, począwszy od projektu sukni czy torebki po charakterystyczne koronki czy zawieszki.

KRAJOWA I WSPÓLNOTOWA OCHRONA WZORÓW PRZEMYSŁOWYCH

Wzory przemysłowe, analogicznie jak znaki towarowe, mogą być chronione w Unii Europejskiej na poziomie krajowym i unijnym. W zależności od planowanej działalności gospodarczej można zarejestrować wzór przemysłowy w krajowym urzędzie patentowym lub dokonać rejestracji w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) w Alicante, uzyskując jednolitą ochronę na obszarze całej UE.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY OCHRONY Z ZAREJESTROWANEGO WZORU PRZEMYSŁOWEGO

Zwracamy uwagę, że zakres przedmiotowy ochrony wzoru przemysłowego różni się od znaku towarowego.

Kluczowym dla ustalenia zakresu ochrony znaku towarowego (np. nazwy czy logo) jest wykaz towarów i/ lub usług wskazanych w zgłoszeniu. Znaki towarowe chronią towary lub usługi wskazane w zgłoszeniu i na które uzyskano prawo ochronne. Wyjątkiem są znaki towarowe renomowane, o których pisaliśmy tutaj: https://fashionbusiness.pl/spor-pomiedzy-polska-marka-mumu-a-miu-miu-prady-czym-jest-renomowany-znak-towarowy/ .

W przypadku wzoru przemysłowego również wskazuje się w zgłoszeniu, jakiego wytworu on dotyczy. Jednak w Polsce wzór przemysłowy chroni przed naruszeniami jedynie „wytwory tego rodzaju, dla których nastąpiło zgłoszenie”. Takiego ograniczenia rodzajowego nie ma w prawie unijnym. Uprawniony do wspólnotowego wzoru może zakazać konkurentowi w szczególności: wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania produktu, „w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany”. Naruszyć prawa do wzoru przemysłowego może więc każdy wzór, który nie wywołuje u zorientowanego użytkownika innego ogólnego wrażenia.

WZORY W PRZEMYŚLE ODZIEŻOWYM

Zgodnie z poglądami doktryny „Na tle regulacji ochrony wzorów wspólnotowych przyjmuje się, że wskazywanie w zgłoszeniu klasy produktów według klasyfikacji lokarneńskiej ma jedynie pomocnicze znaczenie, ułatwiające sędziemu ustalenie rynku, dla którego wzór jest przeznaczony.” (por. The relevance of the product in the scope of registered designs, Peter Arrowsmith, s. 876–878, Oxford University Press 2013).

Także na gruncie polskich przepisów postulowane jest oderwanie ochrony krajowych wzorów od rodzaju wytworu (o określonej fizycznej postaci) tak, by ochrona obejmowała szeroko produkty o tym samym charakterze lub pochodzące z tego samego sektora przemysłu (por. Prawo własności przemysłowej. System Prawa Prywatnego. Tom 14 B,  A. Wojciechowska, pod red. prof. R. Skubisz, Legalis 2017 r.).

Konkludując, aktualnie szerszą przedmiotowo ochronę daje prawo z rejestracji wspólnotowego wzoru przemysłowego niż rejestracja wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym RP. Zwracamy zaś uwagę, że Balenciaga oferuje swoje towary za pośrednictwem sklepu internetowego nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także na terenie poszczególnych krajów UE. Zatem w powyższej sprawie gdyby Car-Freshner powołali się również na naruszenie praw z rejestracji ich wspólnotowych wzorów przemysłowych, to dla odparcia roszczeń uprawnionego z rejestracji wzoru „drzewka” nie wystarczyłoby, żeby został on skopiowany dla wytworu innego rodzaju. Zwłaszcza, że firma Car-Freshner oferuje swoje towary także w przemyśle odzieżowym. Tym samym, wykorzystanie powszechnie znanego wzoru dla wytworów nieco odmiennego rodzaju, ale oferowanych na tym samym rynku może naruszać prawa z rejestracji wzorów przemysłowych chroniących jego kształt.

Źródła:

1. Rozporządzenie Rady (WE) NR 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych, a zwłaszcza art. 19 oraz art. 36;
2. art. 102–119, art. 105 ust. 5 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 776);
3. https://www.wunderbaum.pl/historia/ ;
4. https://www.scribd.com/document/391242049/Car-Freshener-v-Balenciaga-Complaint .

Autorzy:

Andrzej Przytuła, partner, adwokat, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy

Natalia Dyda, radca prawny, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy

Kancelaria KONDRAT i Partnerzy,  biuro@kondrat.pl

O kancelarii:

Prawnicy z Kancelarii KONDRAT i Partnerzy zajmują się kompleksowym doradztwem prawnym dla przedsiębiorców, w szczególności z zakresu prawa własności przemysłowej, prawa autorskiego i prawa nowych technologii.