O tym, jak panedmia wpłynęła na polską branżę mody, na jakie wsparcie mogą liczyć firmy oraz na co przedsiębiorcy powinni postawić w swoich strategiach na rok 2021, z Aleksandrą Krysiak, dyrektor PIOT Związku Pracodawców Przemysłu Odzieżowego i Tekstylnego, rozmawia Jerzy Osika.
Co wiemy dziś o skutkach, jakie odczuły firmy z branży odzieżowo-tekstylnej w wyniku pandemii?
PIOT od początku pandemii monitoruje sytuację sektora, od marca przeprowadziliśmy trzy badania, na reprezentatywnej grupie ponad 400 przedsiębiorców z sektora odzieżowego i tekstylnego i niestety nie wieje optymizmem. Najnowsze badanie, zakończone 20 listopada, obrazuje poziom wykorzystania mocy produkcyjnych średnio 68% w III kwartale 2020r. Należy zaznaczyć, że moce produkcyjne w wielu wypadkach były wykorzystane tylko dzięki wykonywaniu zleceń na potrzeby związane ze zwalczaniem Covid-19, ale jednocześnie należy podkreślić, że opłacalność tych działań była niemal zerowa, w wielu wypadkach pozwoliły one jedynie na utrzymanie stanu zatrudnienia i tylko częściowe pokrycie kosztów stałych. Przedsiębiorstwa szacują, że w IV kwartale moce wykorzystają zaledwie w 52%. Na ogół posiadanych zamówień na IV kwartał 69% stanowią krajowe, zaledwie 31% zagraniczne. Średni spadek przychodów firm w III kwartale roku 2020 wyniósł 36% – takiej sytuacji nie notował sektor od lat 80.
Przedsiębiorstwa starają się utrzymać miejsca pracy. Z badań wynika, że aż 62% przedsiębiorstw nie podjęło żadnych działań wobec zatrudnionych. Ale odnotowaliśmy również, że w 10% firm przeprowadzono redukcję zatrudnienia w przedziale od 5 do 30% stanu zatrudnienia, postojowe wprowadziło ponad 12% firm, 15 % skierowało pracowników na urlopy płatne i bezpłatne, 1% zmniejszył wymiar czasu pracy.
Najczęstsze problemy zgłaszane przez przedsiębiorców to:
– konieczność terminowej zapłaty należnych podatków, obciążeń ZUS oraz innych opłat fiskalnych, przez firmy nie zwolnione w ramach tarcz antykryzysowych;
– brak środków obrotowych i możliwości ich pozyskania;
– zatory płatnicze – wydłużające się terminy zapłaty lub brak możliwości odzyskania należności;
– cofanie przez ubezpieczycieli limitów ubezpieczenia należności;
– wypowiedzenie przez banki lub zmiana warunków przyznanych kredytów;
– ograniczenie zamówień wynikające z okrojonych budżetów klientów zarówno krajowych jak i zagranicznych;
– dumping cenowy w zamówieniach publicznych oraz przesunięcia w czasie rozstrzygnięć przetargów
– obniżanie cen usług przerobowych;
– wzrost kosztów produkcji związany z podnoszeniem cen na surowce przy jednoczesnym znacznym pogorszeniu jakości;
– coraz częstsze nieuzasadnione obniżanie cen przez konkurencję w tym dumping cenowy w sklepach internetowych;
– komplikacje w łańcuchu dostaw szczególnie w imporcie z Azji materiałów do produkcji, opóźnione lub anulowane dostawy;
– załamanie handlu na rynku odzieży, brak finansowego poczucia bezpieczeństwa u finalnego odbiorcy wywołał ograniczenie zakupów wyłącznie do niezbędnych;
– gigantyczne zapasy wyrobów gotowych zarówno u producentów jak dystrybutorów;
– utrudniony proces kontraktacji na przyszłe okresy związany z ograniczeniem indywidualnych kontaktów bezpośrednich z klientami i zawieszeniem organizacji imprez kontraktacyjnych;
– anulacja wcześniej zawartych kontaktów, brak nowych zamówień skutkuje brakiem możliwości planowania działalności bieżącej i na okresy przyszłe, szczególnie w odniesieniu do kontraktacji surowców i zagospodarowania kadr.
Jak widać z powyższego sektor został bardzo głęboko dotknięty skutkami pandemii i trudno sobie wyobrazić ile lat potrwa powrót na pozycję z roku 2019. Choć według partnerów UE (na podstawie rozmów ze zdalnych niestety spotkań EURATEX) i tak obraz polskiego sektora po I półroczu nie jest najgorszy w odniesieniu do takich państw jak Włochy, Hiszpania, Portugalia czy Niemcy, my według GUS po I półroczu utraciliśmy około 35% produkcji, oni średnio 50-60%.
Na jaką pomoc ze strony PIOT mogą, w tych niezwykłych czasach, liczyć przedsiębiorcy ?
Jesteśmy na froncie walki o byt sektora od samego początku. Prowadzony monitoring pozwala nam zgłaszać konstruktywne postulaty do Rządu o objęcie sektora ochroną, wniesione przez przedsiębiorstwa postulaty w większości z powodzeniem wprowadziliśmy do Tarcz o kolejnych numerach, aż do sierpnia. Teraz nastąpiła swoista blokada rządu na interwencyjne wsparcie producentów i to nie tylko naszego sektora. Oprócz wystąpień do władz, przygotowujemy regularnie dla członków PIOT informatorium wskazujące źródła pozyskiwania finansowania w trybie dotacji lub pożyczek w tym szczególnym okresie i wymogi stawiane przy ubieganiu się o nie. Członkowie mają do dyspozycji również doradztwo prawne i finansowe. Ale myślimy również mimo wszystko o rozwoju, wybiegając w przyszłość. Od maja PIOT przy współpartnerstwie realizuje na rzecz sektora projekt Przepis na sukces – Kompetencje szyte na miarę. 6,5 mln zł w dotacji bezzwrotnej trafi do przedsiębiorstw sektorowych do czerwca 2023. Środki dedykowane są na szkolenia kadr na wszystkich polach działalności, na studia podyplomowe i doradztwo. Od stycznia 2021 oferujemy sektorowi kolejne 2 mln zł na szkolenia kadr z zakresu wąsko określonych specjalizacji uznanych za zawody przyszłości. Te programy udało się uruchomić dzięki złożonym rekomendacjom do PARP przez Sektorową Radę ds. Kompetencji Moda i Innowacyjne Tekstylia. Projekt rady realizujemy wspólnie ze ZPPM Lewiatan.
PIOT zaangażowany jest również w projekt Expert Network on Textile Recycling o akronimie ENTeR realizowany w ramach Programu Interreg Central Europe współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W jego ramach przedsiębiorstwa sektorowe w tym roku, co prawda zdalnie, szkoleni byli w zakresie utylizacji i przetwarzania odpadów tekstylnych, brali udział w konferencji prezentującej najnowsze osiągnięcia techniczno – technologiczne dla sektora z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego, ale chyba najbardziej wymierną korzyścią jest uczestnictwo w platformie M3P, która buduje powiązania między podmiotami które zbywają odpady tekstylne, a tymi którzy je przetwarzają.
Można by wiele jeszcze powiedzieć o inicjatywach PIOT dla przedsiębiorców, tutaj skończę, zachęcając do osobistego kontaktu z nami.
Jakie działania polskich firm powinny im najbardziej pomóc w radzeniu sobie z wyzwaniami w Polsce i na międzynarodowych rynkach w 2021 roku?
Zwykle pod koniec roku składamy sobie życzenia snując plany na owocną przyszłość, ten rok jest inny. Życzmy sobie aby 2021 przyniósł nam zakończenie pandemii, powrót do normalności i utrzymanie działalności polskiego sektora odzieżowo – tekstylnego. Nie znajduję łatwej recepty na radzenie sobie w tej szczególnej sytuacji. Omówione powyżej inicjatywy PIOT mogą tylko częściowo rozwiązać problemy firm. Na chwilę zapomnijmy o pandemii i codziennych problemach, pomyślmy o rozwoju firm i kierunkach.
Na pewno należy postawić na kadry z wysokimi umiejętnościami i kompetencjami, które realizują strategię firm. Z pewnością należy postawić na dywersyfikację produkcji, bo jak obserwujemy obecnie, jeśli jedna sfera działalności kuleje inna może stać się szansą na rozwój czy choćby przetrwanie. W dobie globalizacji i masowej produkcji, przyszłości upatrywałabym w specjalizacji firm w obszarach niszowych czy produkcji dóbr luksusowych. Wiadomo, że z masową produkcją wyrobów nie wygramy (z tanimi, o niskiej jakości wyrobami azjatyckimi).
Stawiałabym za wszelką cenę na internacjonalizację i nie myślę tu wyłącznie o obrocie wewnątrz UE, ale śmiałe zmierzenie się z rynkach dalszymi: USA, Kanada, Japonia, kraje arabskie. A przede wszystkim stawiałabym na szybki rozwój e – commerce. Firmy, które zainwestowały w sprzedaż internetową przed pandemią, ucierpiały mniej. Coraz większa rzesza społeczeństwa korzysta z zakupów w internecie. GUS notuje wzrost 20% realnej sprzedaży internetowej w sektorze moda w porównaniu półrocza 2020 do 2019. I może na koniec najbardziej kontrowersyjna rada: kiedy odczuwalny jest brak środków, należy inwestować w promocję marki, bo jak wykazują badania – ci, którzy inwestują w promocję marki w czasie kryzysu, najszybciej odbudowują swoją pozycję po jego zakończeniu.
A na koniec zapraszam do współpracy z PIOT, konsolidacja i ścisła współpraca daje nam siłę, pojedynczy głos nie zostanie przez nikogo zostrzeżony.
